Verantwoording

Kunst is ongrijpbaarKunst is ongrijpbaar. Maar toch probeerden we het… 

Benadering
De onderzoeksbenadering van dit onderzoek is participatief, actiegericht (Abma, 2019) en art-based (Leavy, 2020). Het onderzoek biedt inzicht in:

  1. de ervaren waarde van kunstinitiatieven en programma’s voor ouderen, maar ook voor zorgmedewerkers en kunstenaars
  2. de werkzame mechanismen 
  3. de verduurzaming van initiatieven en programma’s.

Daarnaast hebben we inzicht gekregen in de waarde van initiatieven van kunstenaars voor ouderen in een pandemie. 

Responsief onderzoek met mixed-methods

Dit onderzoek trachtte ​​gedetailleerd en contextueel inzicht te verkrijgen. Hiertoe voerden wij een responsieve evaluatie benadering (Stake, 1983) uit. Deze aanpak houdt rekening met, en betrekt hierbij verschillende belanghebbenden. Binnen het onderzoeksproject stonden dialogen tussen alle belanghebbenden centraal, zodat iedereen samen kon leren en nadenken over de waarde en mechanismen van de kunstinitiatieven en -programma’s. 

We gebruikten mixed-methods, waaronder interviews, groepsgesprekken en narratief onderzoek met behulp van SenseMaker®. Dit laatste is een innovatieve methode in de langdurige zorg om de betekenis van kunst in korte ervaringen vast te leggen (beeld, geluid, woord) en de patronen van impact te identificeren door deze ervaringen te bevragen en te ordenen. Zie tabel 1 voor een overzicht van de gebruikte methoden.

Methode Betrokkenen / data Periode
Deskresearch
  • Projectplannen van alle initiatieven en programma’s
  • Projectplannen van COVID-19 aanvulling
 Febr-Mei 2020
Semi-gestructureerde kennismakingsgesprekken (n=20, t=60-120 minuten)
  • Kunstenaars en projectleiders van initiatieven (n=27)
  • Coördinatoren en managers van kunst- en cultuurprogramma’s in zorgorganisaties (n=9)
 Februari 2020
Kick-off
  • Kunstenaars, projectleiders en andere betrokkenen (50-80)
 Maart 2020
Narratief onderzoek (n=470 micro-narratieven)
  • Ouderen die deelnamen aan initiatieven en programma’s en indien ouderen zelf niet goed konden verwoorden de naasten en zorgmedewerkers (n=79, t=30-80 minuten) 
 Maart-september 2020
Participerende observaties (n=40 dagdelen)
  • Activiteiten van initiatieven en programma’s met ouderen (n=65)
 Juni-december 2020
Invitational conferences
  • Kunstenaars, projectleiders en andere betrokkenen (n=50-80)
 Maart 2020-april 2021
Member-check bijeenkomsten rondom analyse werkzame mechanismen (n=7)
  • Kunstenaars en projectleiders (n=12)
 Maart 2020-april 2021
Arts-based onderzoek
  • Arts-based sessies (n=3) met kunstenaars over disseminatie (n=16)
  • Fotografie sessies met ouderen vóór en na een activiteiten (n=11)
 December-maart 2021
Maatschappelijke rendementsanalyse
  •  
  • Focusgroepen (n=4) met projectleiders, managers en kunstenaars (n=25)
  • Invitational conference (n=65 betrokkenen)
 Januari-juni 2021
Semi-gestructureerde interviews (n=19, t=60 minuten)
  • Stakeholders vanuit gemeente, zorg, welzijn, onderwijs, kunsten en zorgverzekeraar
 Januari-juni 2021

 Data analyse 

In diverse delen van het onderzoek gebruikten we een variëteit aan analyse methoden. We verantwoorden deze methodieken in de academische publicaties die veelal onderliggend zijn aan de stukken op deze website. Voor een overzicht van de variëteit aan data analysemethoden, zie tabel 2.

Onderdeel van het onderzoek Betrokkenen / materialen Meer hierover…  
Waarde van kunstactiviteiten voor ouderen

 
  • SenseMaker®
  • Thematische analyse (Braun & Clarke, 2013) met MAXQDA
  • Visuele analyse VTS (Moeller, et al., 2013)
 In de presentatie en artikels

 
Mechanismen van impact
  • Framework analysis (Srivastava & Thomson, 2009) vanuit het model van Cousins et al., 2019)
Kosten en baten van kunstprojecten
  • Maatschappelijke rendementsanalyse
 In de blog over kosten en baten

 
Implementatie en verduurzaming
  • Thematische analyse (Braun & Clarke, 2013)
 In de debrief over verduurzaming
Kunstprojecten in coronatijden
  • Framework analysis (Srivastava & Thomson, 2009) vanuit concept van Tronto (2013)
 In de debrief over kunst in coronatijden

Lerend netwerk: dialoog en advies voor onderzoek, praktijk en beleid

Met dit project binnen ‘Kunst en Cultuur in de Langdurige Zorg en ondersteuning (ZonMw)’ wilden we bijdragen aan begrip in de wereld van kunst en zorg. De invitational conferences brachten alle betrokkenen tijdens het proces samen om te leren over de bevindingen.

Team en partners

Onderzoekers van Amsterdam UMC en Leyden Academy on Vitality and Ageing focusten zich in dit onderzoek op vijftien kunstinitiatieven en vier kunstprogramma’s voor ouderen in de Nederlandse langdurige zorg en ondersteuning. Hierin werken ze samen met het Verwey-Jonker instituut, Hogeschool van Amsterdam en stichting B.a.d..

Dit onderzoek is gefinancierd door ZonMw, programma Kunst en Cultuur in de Langdurige zorg.

Referenties

Abma, T., Banks, S., Cook, T., Dias, S., Madsen, W., Springett, J., & Wright, M. T. (2019). Participatory research for health and social well-being. Springer International Publishing.

Clarke, V., & Braun, V. (2014). Thematic analysis. In Encyclopedia of critical psychology (pp. 1947-1952). Springer, New York, NY.

Leavy, P. (2020). Method meets art: Arts-based research practice. Guilford Publications.

Moeller, M., Cutler, K., Fiedler, D., & Weier, L. (2013). Visual thinking strategies= creative and critical thinking. Phi Delta Kappan, 95(3), 56-60.

Srivastava, A., & Thomson, S. B. (2009). Framework analysis: a qualitative methodology for applied policy research.

Stake, R. E. (1983). Program evaluation, particularly responsive evaluation. In Evaluation models (pp. 287-310). Springer, Dordrecht. 

Tronto, J. C. (2013). Caring democracy: Markets, equality, and justice. NYU Press.